Mënyra më e mirë dhe sigurt për të arritur modele të suksesshme dhe të qëndrueshme për të siguruar pjesëmarrjen e qytetarëve është përmes mekanizmave të strukturuar dhe të institucionalizuar. Prandaj ky sektor ka për qëllim të theksojë mekanizmat e institucionalizuara për pjesëmarrje të qytetarëve.

Mekanizmat e pjesëmarrjes qytetare dhe zhvillimit të demokracisë së drejtëpërdrejtë janë të përcaktuara në një kapitull të veçantë të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale-së. Këto mekanizma janë: informimi publik; konsultimi publik; e drejta e peticionit; iniciativat qytetare; referendumi; dhe komitetet konsultative.

Mekanizmat e pjesëmarrjes së qytetarëve në përgjithësi janë efektive kur qytetarët i shohin ato si të besueshme, dhe ku ka angazhim politik për zbatimin e tyre.

Mekanizmat e pjesëmarrjes së qytetarëve nuk do të funksionojnë kur:

• Bëhet përpjekje që qëndrimet partiake të paraqiten si zëra të pavarur dhe legjitim të qytetarëve
• Nuk ekziston një angazhim i caktuar politik për zbatimin e mekanizmave
• Sistemi ekziston në parim (dmth kur tingllon bukur në letër), por kur mekanizmat vihen në veprim mungojnë burimet e nevojshme për t’u realizuar ashtu siç duhet.

Plotësimi i disa parakushteve shumë të thjeshta është vendimtar që pjesëmarrja e publikut të jetë e suksesshme. Këtu përfshihet nevoja që:

• Procesi i pjesëmarrjes të jetë kuptimplotë dhe të shihet si kuptimplotë;
• Që komuna dhe qytetarët përpos që të ndajnë mendimet, duhet edhe të dëgjojnë njëri tjetrin;
• Që të ketë burime që e mbështesin pjesëmarrjen e qytetarëve, kjo nënkupton edhe forma të financimit të iniciativave;
• Të kuptohet dallimi në mes
  • Dhënies së informatave,
  • Konsultimit,
  • Pjesëmarrjes;
• Dhe të kuptohet se cili mekanizëm po përdoret në cilën situatë;
• Anëtarët e kuvendit duhet të përfshihen në procesin e pjesëmarrjes së qytetarëve;
• Të kuptojë që takimet publike janë vetëm një formë e pjesëmarrjes dhe nëse nuk menaxhohen ashtu siç duhet, mund të paragjykohen dhe të vihen në shërbim të atyre që janë më të zëshëm dhe më të artikulueshëm;
• Të ekzistojnë politikat të cilat e shtyjnë stafin e komunës që të promovojnë pjesëmarrjen qytetare.